Valentin F. Trotzendorf
pedagog
(*14.02.1490 Trójca k. Zgorzelca, +26.04.1556 Legnica)
Trotzendorf urodził się jako syn biednego rolnika, Bernharda Fridlanda i jego żony Dorothei. Rodzice wysłali go na pewien czas do szkoły klasztornej prowadzonej przez franciszkanów. Matka marzyła dla swego syna o karierze księdza świeckiego lub zakonnika.
Od 1513 roku Trotzendorf studiował w Lipsku języki klasyczne: u Petera Schade z Pruttig nad Mozelą łacinę, a u Anglika, Riccardusa Crocusa (Kroke) grekę. W 1515 roku zdobył tytuł Baccalaureus, a wkrótce również tytuł magistra. W 1516 roku mianowany nauczycielem greki w swojej starej szkole w Zgorzelcu. Również dyrektor szkoły i inni nauczyciele uczęszczali do niego na zajęcia z języków klasycznych. Ponadto udzielał się jako doradca ds. edukacji i podniesienia poziomu szkolnictwa w różnych śląskich miastach.
Można przyjąć, że przyjął święcenia kapłańskie w 1518 roku. Mimo to immatrykulował się 31 maja 1519 w Wittenberdze i studiował gorliwie u Lutra i Melanchtona. Matthäus Hadrian, hiszpański Żyd, neofita, uczył go hebrajskiego. Według źródeł w roku 1524 był spowiednikiem we Wrocławiu.
W 1523 roku przybył do Złotoryi jako I nauczyciel, w 1524 został mianowany dyrektorem Goldberger Trivialschule, ale już w roku 1527 został przez księcia fia legnickiego Fryderyka II powołany na profesora w Legnicy. Tu jednakże skłócił się na nowo powstałym uniwersytecie z katolikami na gruncie herezji schwenckfeldianów. W roku 1530 udał się jeszcze raz do Wittenbergi, aby tam prowadzić zajęcia prywatne - wykłady o Cyceronie i Listach św. Pawła.
Gdy Fryderyk II podniósł Goldberger Trivialschule do rangi książęcego gimnazjum, Trotzendorf polecony przez swego przyjaciela Georga Helmricha, poprzedniego dyrektora Trivialschule w Złotoryi, a później burmistrza tamże, został w 1531 roku jego pierwszym dyrektorem. Zarządzając gimnazjum doprowadził je do uzyskania wielkiego uznania w całej Europie. Jego nauczyciel, Melanchton, osądził to tak, że Trotzendorf był tak samo przeznaczony do zarządzania szkołą, jak Scipio Africanus Starszy na wodza armii. Jego erudycja, pilność i pobożność skłaniały uczniów wszystkich stanów z całej Europy, nawet z Czech, Polski, Litwy i Siedmiogrodu do podjęcia nauki w Złotoryi. Podczas gdy jego nauczyciel i mentor Melanchton nazywany był „praeceptor Germaniae" (nauczycielem Niemiec), tak Trotzendorf zasłużył na tytuł „praeceptor Silesiae" (nauczyciela Śląska).
Uczniowie na terenie szkoły i poza nią musieli mówić po łacinie. Złotoryja zdawała się być drugim Lacjum, jak zauważał pewien pisarz XVIII wieku. Ponoć nawet pokojówki rozmawiały ze starszymi z uczniów po łacinie. Trotzendorf stawiał wszystkim uczniom te same wysokie wymagania: absolutnego posłuszeństwa wobec wszystkich nauczycieli szkoły, pilności, pobożności, zgodności i obyczajnego zachowania. Celem było intensywne przygotowanie uczniów do podjęcia studiów, szczególnie teologii, ale również na innych fakultetach. Stworzone przez niego reguły funkcjonowania szkoły opierały się na surowych karach, ale i na wysokim stopniu współodpowiedzialności uczniów, jawnych egzaminach, powtarzanych ćwiczeniach itd. W 1540 roku książę przekazał mu budynek złotoryjskiego klasztoru franciszkanów, obszerny budynek dla licznych uczniów mieszkających w internacie (niektóre źródła mówią o 1000 uczniów). Inni uczniowie mieszkali u mieszczan złotoryjskich na stancji.
Jednakże koniec tej sławnej szkoły był gorzki. Głód roku 1552, dżuma w roku następnym doprowadziły do śmierci wielu uczniów. Gdy podczas pożaru miasta w 1554 roku również budynek szkoły spłonął, Trotzendorf przeniósł się z pozostałymi uczniami wpierw do Bolesławca, a później do Legnicy. Książę powierzył mu boczną kaplicę kościoła św. Jana jako salę wykładową. To tu doznał ataku apopleksji i zmarł 26 kwietnia. Trotzendorf został pochowany 29 kwietnia w kościele św. Jana. Dokładne położenie grobu jest już dzisiaj nieznane. Pomniki Trotzendorfa znajdowały się w Legnicy, Złotoryi, Görlitz i Trójcy. W legnickim kościele św. Jana Abraham von Bock zlecił postawienie pomnika z następującym dwuwierszem: Artes tradebam totius tempore vitae Et - quae sunt mundi praemia - pauper eram (Przez całe swoje życie wykładałem nauki i byłem biedny - taka jest nagroda świata). Pomnik ten został usunięty w 1699 roku przez jezuitów. Do dziś zachowało się epitafium na ścianie północnej kościoła NMP w Złotoryi, które ufundowali w 1566 roku jego uczniowie dla „uczciwego człowieka, naszego najdroższego, otwartego i płodnego nauczyciela". 26 maja 1995 odtworzono pomnik Trotzendorfa przy kościele NMP w Złotoryi.
Prawie niewytłumaczalne zdaje się, jak tak znaczący uczony jak Trotzendorf za życia nie wydał żadnego pedagogicznego dzieła. Wszystkie jego pisma zostały wydane pośmiertnie. Znaczenie Trotzendorfa polega według stwierdzenia Lubosa „na praktyce człowieka szkoły, na jego osobowości jako nauczyciela, który wiedział, jak przykuwać uwagę uczniów i jak wprowadzać ich do systemu edukacyjnego mądrze stworzonego na bazie humanizmu i protestantyzmu".
Wykorzystano następujące źródła:
H. Unverricht, Życiorysy legniczan i mieszkańców ziemi legnickiej 1241-1945, t. I-III, Legnica 2008,
http://pl.wikipedia.org
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz