Ottomar Oertel 

burmistrz i pierwszy nadburmistrz Legnicy, prawnik, sędzia 

 (*22.08.1840 Oesterfeld, +19.10.1914 Legnica)

Pochodził z Saksonii, studiował prawo w Jenie i Halle, a w wieku 21 lat zdecydował się na karierę urzędniczą. Po krótkiej pracy jako sędzia został w 1868 r. wybrany burmistrzem podberlińskiego miasta Kopenick (obecnie dzielnica Berlina). W trzy lata później przeprowadził się do Legnicy i już po roku, w 1872 r. roku został burmistrzem tego miasta.

Okres jego rządów oznacza całkowitą zmianę fizjonomii Legnicy. Oertel do swojej nowoczesnej wizji rozwoju miasta potrafił przekonać nie tylko współpracujących z nim radnych, ale całą lokalną społeczność. Jego pierwszymi działaniami, zmierzającymi do polepszenia życia w mieście było wybudowanie w 1874 roku jednej dużej rzeźni, w celu poprawy stanu sanitarnego i walki z epidemiami. Rząd pruski uznał ten projekt za wzorowy i zalecał stosować w innych miastach. Oertel w 1878 r. założył kanalizację w centrum miasta, w 1893 r. zaczęły działać miejskie wodociągi czerpiące wodę z podziemnych ujęć, a w 1882 roku powstał miejski zakład oczyszczania ulic. Kolejną inwestycją była całkowita przebudowa miejskiej sieci gazowej, a wraz z nastaniem ery elektryczności, już w 1898 roku Oertel wzniósł w Legnicy miejską elektrownię. Dzięki tej ostatniej inwestycji u schyłku XIX w. zaczęły kursować w Legnicy cztery linie tramwajowe, łączące z Rynkiem oraz dworcem najważniejsze dzielnice miasta.

W czasach Oertela dokonano też powiększenia i rozbudowania Parku Miejskiego, gdzie w 1883 r. roku zorganizowano I Śląską Wystawę Budowli i Wyposażenia Ogrodowego, a w 1890 r. roku I Śląską Wystawę Zimowych Budowli Ogrodowych. W 1910 roku zorganizowano w legnickim parku wielką, ogólnoniemiecką wystawę róż. Za każdym razem część eksponatów zostawała w Legnicy i upiększała park. Dzięki temu, od schyłku XIX wieku, Legnica zaczęła mieć opinię śląskiego miasta parków i ogrodów ('Gartenstadt'). W 1887 r. roku miejski park wzbogacił się o nową cieplarnię i rosarium nazywane Gajem Muz, z pergolą i stawem, a w 1898 roku wybudowano nową palmiarnię z podgrzewanym stawem. Rozwijały się także obrzeża parku. W 1894 roku przy dzisiejszej ulicy Adama Mickiewicza wybudowano sanatorium „Wilhemsbad” z okazałym budynkiem służącym zabiegom leczniczym i wszystkimi charakterystycznymi dla uzdrowiska urządzeniami: pijalnią wód, sala koncertową. Legnickie sanatorium mieściło również łaźnię parową, minibasen, kompleks wanien, kawiarnię z ogrodem letnim, w którym odbywały się koncerty kameralne.

Gdy Oertel obejmował urząd, Legnica w zasadzie zamykała się w obrębie średniowiecznych murów miejskich. Mury rozebrano wprawdzie kilka lat wcześniej, ale zagospodarowanie nowych terenów i dynamiczny rozwój terytorialny miasta odbywały się już w czasach Oertela. Burmistrz forsował rozwój budownictwa prowadząc inwestycje, które miały całkowicie zmienić miasto. Za czasów jego rządów rozbudowano istniejącą strukturę miasta o dwie nowe dzielnice – przemysłową Fabryczna i mieszkalną Tarninów, oprócz tego wytyczono wiele nowoczesnych ulic przecinających miasto. Budowa nowych dzielnic wpłynęła bardzo pozytywnie na rozwój miasta, zapewniając lokalnym przedsiębiorcom możliwości rozwoju i prowadzenia nowych aktywności gospodarczych, a bogacącej się klasie średniej komfortowo położone mieszkania.

Za rządów Oertela nastąpił znaczny rozwój szkolnictwa. Od 1870 roku dzięki wprowadzeniu obowiązku szkolnego dobrze rozwijała się Dokształcająca Szkoła Rzemieślnicza, w Akademii Rycerskiej od 1874 roku istniał pełny kurs gimnazjalny, w 1873 roku otwarto Rolniczą Szkołę Średnią. Legnicka Prowincjonalna Szkoła Przemysłowa dostała w 1874 roku prawo przeprowadzania matury, w 1882 roku otwarto Seminarium Nauczycielskie, w 1908 roku utworzono Kupiecką Szkołę Dokształcającą. W 1873 roku rozbudowano Wyższą Szkołę dla Dziewcząt, powołano też dwie nowe elementarne szkoły: Ludową Szkołę dla Chłopców oraz Ludową Szkołę dla Dziewcząt. W 1907 roku utworzono Szkołę Specjalną dla mniej uzdolnionych, a uzupełniał ją jeszcze istniejący od 1879 roku Zakład dla Upośledzonych, w którym dzieci nie będące w stanie same egzystować, otrzymywały mieszkanie, naukę i pracę. Rozwój szkolnictwa sprawił, że za czasów Oertela Legnicy nadano honorowy tytuł "Miasta szkół".

W 1910 roku, pod koniec rządów Oertela, w mieście zarejestrowanych było 490 podmiotów gospodarczych, wśród nich czternaście fabryk produkujących odzież, wyroby wełniane i obuwie, dwanaście fabryk i wytwórni pianin oraz fortepianów, funkcjonowało ponadto siedemnaście drukarni, sześć tartaków, kilkanaście przetwórni ogórków i kapusty. W czasie czterdziestoletniej kadencji Oertela liczba mieszkańców Legnicy wzrosła z 23 tysięcy w 1879 roku do 69 tysięcy w roku 1910. Wybudowano wiele nowych, istniejących do dziś obiektów użyteczności publicznej i opracowano skutecznie realizowany plan rozbudowy miasta. Legnica z małego prowincjonalnego śląskiego miasta rozwinęła się w średniej wielkości miasto i drugie po Wrocławiu centrum gospodarcze, oświatowe i kulturalne Dolnego Śląska.

Oertel był w swoich czasach wielce ceniony i poważany za pracę na rzecz społeczeństwa. W 1875 r. otrzymał podczas wizyty cesarza Wilhelma I tytuł nadburmistrza. W roku 1890 przyznano mu podczas manewrów cesarskich Order Orła Czerwonego III Klasy ze wstęgą. W 1904 r. otrzymał tytuł tajnego radcy rządowego, a w 1908 r. odznaczono go Orderem Korony II Klasy. W 1908 r. został wybrany na dożywotniego nadburmistrza Legnicy, a trzy lata później otrzymał tytuł honorowego obywatela Legnicy.

Ottomar Oertel zmarł 19.10.1914 r. Uroczystości pogrzebowe rozpoczęły się Wyższej Szkole Realnej, po czym kondukt żałobny ruszył na cmentarz przez miasto. Żałobnicy szli niosąc płonące pochodnie, przy dźwiękach dzwonów wszystkich legnickich kościołów. Na ulicach, przez które przechodził, świecące latarnie gazowe przysłonięte były czarną krepą. Tuż po jego śmierci mieszkańcy Legnicy nazwali jego imieniem obecną ulicę Okrężną. W zeszłym roku, na wniosek internetowego portalu www.liegnitz.pl Rada Miasta Legnicy uchwaliła nazwę jednego z legnickich placów jako Plac Ottomara Oertela.

Wykorzystano następujące źródła:

zewski T. Rollauer, Legnica. Dzieje miasta, Wrocław 2004

H. Unverricht, Życiorysy legniczan i mieszkańców ziemi legnickiej 1241-1945, t. I-III, Legnica 2008,

http://pl.wikipedia.org

http://www.liegnitz.pl