Angelus Silesius

wł. Johannes Scheffler 

poeta, mistyk 
(*1624 Wrocław, +09.07.1677 Wrocław)

Był synem Stanislausa Schefflera oraz Marii Magdaleny Henneman. Stanislaus, protestant i niemiecki osadnik do 1618 zamieszkiwał w małopolskich Bronowicach. Ojciec matki, a dziadek Angelusa Silesiusa – Johannes Henneman był dworskim lekarzem, co zapewne wpłynęło na karierę wnuka. Angelus za sprawą swojej babki, pochodzącej z Górnego Śląska (Dębieńsko pod Rybnikiem) odziedziczył polski tytuł szlachecki i herb Rassycz, który przedstawia dwie wieże.

Początkowo, od 1636 do 1643 r., Angelus kształcił się we wrocławskim Liceum Św. Elżbiety, gdzie w 1641 napisał sonet na imieniny swojego nauczyciela – Chryzostoma Schultza. Dzięki rekomendacji rektora tego liceum Eliasa Majora i nauczyciela retoryki Christopha Koelera rozpoczął w 1643 r. naukę medycyny i prawa państwowego na Uniwersytecie w Strasburgu, a następnie w Lejdzie. W lipcu 1648 na Uniwersytecie w Padwie uzyskał doktorat z medycyny i filozofii. Od listopada 1649 był osobistym i nadwornym lekarzem luterańskiego księcia Sylwiusza Nimroda Wirtemberskiego w Oleśnicy. W 1654 został lekarzem cesarza Ferdynanda III w Wiedniu, od którego otrzymał honorowy tytuł cesarsko-królewskiego lekarza nadwornego.

Wskutek ortodoksyjnego podejścia do wiary przez wpływowego na dworze księcia oleśnickiego pastora Freytaga oraz za sprawą wydanego przez księcia zakazu druku ksiąg mistyków Angelus popadł w konflikt z lokalną gminą protestancką i przeniósł się do Wrocławia, gdzie został lekarzem w klasztorze Zakonu Krzyżowców z Czerwoną Gwiazdą przy kościele pod wezwaniem Św. Macieja. W 1653 we wrocławskim kościele św. Macieja przeszedł na katolicyzm, przyjmując łacińskie imię Angelus. Druga część jego imienia pochodzi zapewne od łacińskiej nazwy Śląska, ale ma też związek z łacińskim słowem Elysium. Związał się czynnie z kontrreformacją. Atakowany przez protestantów groził, że jako polski szlachcic, poprosi króla polskiego o opiekę. Nadal też zajmował się działalnością charytatywną. W 1661 przyjął, mając papieską dyspensę, święcenia kapłańskie w Nysie. Prowadził też ostre polemiki w duchu kontrreformacji i domagał się rekatolizacji Śląska. Został radcą i marszałkiem dworu biskupiego. Ostatnie 10 lat życia spędził w klasztorze pod wezwaniem Św. Marcina, będąc lekarzem ubogich oraz kapłanem. Został pochowany we Wrocławiu w kościele pod wezwaniem Św. Macieja. Swój majątek przeznaczył na cele dobroczynne.

Od 1667 ukazują się jego najświetniejsze dzieła poetycko-religijne Angelusa: Święta uciecha duszy albo Duchowne pieśni pasterskie (niem. Heilige Seelenlust Oder Geistliche Hirtenlieder), trzy części w 1657 we Wrocławiu i czwarta część osobno w tym samym roku, po scaleniu i przydaniu piątej części wydane we Wrocławiu 1668, i Epigramatyczne rymy duchowne (niem. Geistreiche Sinn- und Schlußreime) w pięciu księgach, wydane w Wiedniu 1657, od rozszerzonego o księgę szóstą wydania w Kłodzku 1675 pt. Cherubinowy wędrowiec (niem. Cherubinischer Wandersmann). Z późnego okresu życia pochodzi poemat Poglądowe opisanie czterech spraw ostatecznych (niem. Sinnliche Beschreibung der vier letzten Dinge), wydany w Świdnicy 1675.

Epigramaty Cherubinowego wędrowca, jego najsłynniejszego dzieła, to rymowane aleksandryny (sześciostopowe jamby), głównie dwuwiersze, czasami o dłuższej formie. Szósta księga zaczyna się od cyklu sonetów. Były to utwory, których głównym tematem było mistyczne zjednoczeniu z Bogiem. Jego Heilige Seelenlust czytywali zarówno protestanci, jak i katolicy. Georg Joseph – muzyk wrocławskiego dworu biskupiego – skomponował do tego utworu melodie.

Wykorzystano następujące źródła:
Piotr Lorkowski, Rymy w ducha bogate, Wrocław 2007
http://pl.wikipedia.org