Heinrich Wilhelm Dove
fizyk, klimatolog
(*06.10.1803 Legnica, +04.04.1879 Berlin)
Heinrich Wilhelm Dove, ewangelik, urodził się w Legnicy jako piąte, najmłodsze dziecko i jedyny syn z drugiego małżeństwa kupca-seniora Wilhelma Benjamina Dove'a i Susanny z domu Brückner. Z pięciu synów z pierwszego małżeństwa W. B. Dove'a z Johanną Christiną Frideriką z domu Helmich czterech zmarło we wczesnym dzieciństwie, tylko najstarszy, Friedrich Wilhelm, rolnik, osiągnął wiek 51 lat.
Heinrich W. Dove już we wczesnej młodości wykazywał się znacznymi uzdolnieniami. Z powodu jego drobnej i delikatnej budowy rodzice przygotowywali go do zawodu intelektualnego. Po ukończeniu szkoły elementarnej Dove został przyjęty 1 kwietnia 1815 r. jako mieszczański uczeń do Akademii Rycerskiej w Legnicy. Osiągał wybitne rezultaty w językach starożytnych, w języku niemieckim oraz w historii. W wieku 17 lat zdał ze szczególnym wyróżnieniem egzamin dojrzałości w Akademii Rycerskiej w Legnicy. Na świadectwie został scharakteryzowany jako zgodny, uczynny, ogólnie lubiany, obowiązkowy i skromny. Od Wielkanocy roku 1821 studiował we Wrocławiu przez sześć semestrów matematykę, poświęcił się także studiom filozoficznym, filologii klasycznej, historii oraz astronomii. W roku 1824 wyjechał do Berlina.
Na Uniwersytecie Berlińskim, 4 marca 1826 roku, po obronie napisanej po łacinie pracy o wahaniach ciśnienia powietrza (zadedykowanej profesorowi Heinrichowi Wilhelmowi Brandesowi) otrzymał tytuł doktora. Jedna z jego tez wygłoszona na ustnej części egzaminu doktoranckiego brzmiała: Daltoni theoria non explicantur omnia vaporum phaenomena. W tym samym roku habilitował się w Królewcu w Prusach pisząc pracę „De distributione caloris per tellurem" i począwszy od Wielkanocy 1826 roku, został tam nieetatowym docentem nauk fizycznych, a w roku 1828 profesorem nadzwyczajnym fizyki. W 1829 r. przeprowadził się do Berlina, gdzie wykładał fizykę w Gimnazjach Friedricha Werderscha i Friedricha-Wilhelma, a także w Powszechnej Szkole Wojennej, Szkole Artyleryjskiej i Inżynierskiej oraz w Instytucie Rzemiosła. Ponadto wygłaszał odczyty na Uniwersytecie, gdzie w 1844 r. mianowano go na stanowisko profesora zwyczajnego fizyki. W latach akademickich 1850/51, 1854/55 oraz 1860/61 Dove pełnił funkcję dziekana wydziału filologicznego. Na rok 1858/59 wybrano go rektorem, którym był także po raz drugi w roku 1871/72.
Od roku 1837 był członkiem Królewskiej Akademii Nauk w Berlinie, Monachium i Sankt Petersburgu, członkiem Towarzystwa Naukowców-Przyrodników w Berlinie, Heidelbergu, Frankfurcie, Gdańsku, Królewcu i Moskwie, członkiem Stowarzyszenia Meteorologicznego w Londynie oraz innych towarzystw naukowych. Od roku 1848 podlegały mu stacje meteorologiczne Prus, gdzie utworzył sieć lokalnych oddziałów obserwacji pogody. Przyczynił się do utworzenia telegraficznego systemu przekazywania informacji o pogodzie. Przez wprowadzenie miesięcznych izoterm (1840) jak i isanomalii (1852) stał się twórcą klimatologii porównawczej i jej zastosowania w rolnictwie. Obok Ranke'a został 20 września 1867 r. nominowany Wicekanclerzem Klasy Pokojowej Orderu Pour le mérite.
Dove zmarł w Berlinie i tam też, na Alten Marien-Friedhof, został pochowany obok swojej żony. W uroczystej ceremoni pogrzebowej w sali Akademii Wojennej uczestniczyli między innymi takie sławy nauki jak: Hermann Helmholtz, Theodor Mommsen, Gustav Kirchhoff, Johannes Vahlen, Heinrich von Treitschke i Adalbert Falk. Kondukt prowadził powóz cesarza Wilhelma I.
Od nazwiska Heinricha Dove'a pochodzi prawo Dove'a, mówiące o zawirowaniach wiatru, według którego ciepłe i zimne masy powietrza osiągają ruch wirowy wskutek siły odśrodkowej wywoływanej przez ruch obrotowy Ziemi. Dove zauważył też, że tropikalne cyklony obracają się w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara na półkuli południowej, a północnej – przeciwnie. Dzięki tym odkryciom Dove jest uważany za prekursora nowoczesnych badań nad cyklonami. Także jego teorie o prądach polarnych i równikowych stanowią ważne odkrycia w meteorologii. Fizyka zawdzięcza Dove'mu aparat polaryzacyjny (1835) i fotometr (1861).
Dnia 26.10.1830 Dove ożenił się z Franziską Adelaidą Luisą z domu von Etzel, córką geografa i późniejszego generała von Etzel. Ślub miał miejsce we francuskim kościele wallońskim przy Kommandantenstraße w Berlinie. Dove przeżył w małżeństwie szczęśliwie 47 lat. Pomimo licznych kontaktów posiadał naturę domatora. Przywiązany był do swoich antycznych mebli, a także do dziesięciu tysięcy książek, które skrupulatnie skatalogował w swojej domowej bibliotece. H. W. Dove miał dziesięcioro dzieci (sześcioro synów i cztery córki). Jego nazwiskiem – Dove – nazwano krater na Księżycu.
Na Uniwersytecie Berlińskim, 4 marca 1826 roku, po obronie napisanej po łacinie pracy o wahaniach ciśnienia powietrza (zadedykowanej profesorowi Heinrichowi Wilhelmowi Brandesowi) otrzymał tytuł doktora. Jedna z jego tez wygłoszona na ustnej części egzaminu doktoranckiego brzmiała: Daltoni theoria non explicantur omnia vaporum phaenomena. W tym samym roku habilitował się w Królewcu w Prusach pisząc pracę „De distributione caloris per tellurem" i począwszy od Wielkanocy 1826 roku, został tam nieetatowym docentem nauk fizycznych, a w roku 1828 profesorem nadzwyczajnym fizyki. W 1829 r. przeprowadził się do Berlina, gdzie wykładał fizykę w Gimnazjach Friedricha Werderscha i Friedricha-Wilhelma, a także w Powszechnej Szkole Wojennej, Szkole Artyleryjskiej i Inżynierskiej oraz w Instytucie Rzemiosła. Ponadto wygłaszał odczyty na Uniwersytecie, gdzie w 1844 r. mianowano go na stanowisko profesora zwyczajnego fizyki. W latach akademickich 1850/51, 1854/55 oraz 1860/61 Dove pełnił funkcję dziekana wydziału filologicznego. Na rok 1858/59 wybrano go rektorem, którym był także po raz drugi w roku 1871/72.
Od roku 1837 był członkiem Królewskiej Akademii Nauk w Berlinie, Monachium i Sankt Petersburgu, członkiem Towarzystwa Naukowców-Przyrodników w Berlinie, Heidelbergu, Frankfurcie, Gdańsku, Królewcu i Moskwie, członkiem Stowarzyszenia Meteorologicznego w Londynie oraz innych towarzystw naukowych. Od roku 1848 podlegały mu stacje meteorologiczne Prus, gdzie utworzył sieć lokalnych oddziałów obserwacji pogody. Przyczynił się do utworzenia telegraficznego systemu przekazywania informacji o pogodzie. Przez wprowadzenie miesięcznych izoterm (1840) jak i isanomalii (1852) stał się twórcą klimatologii porównawczej i jej zastosowania w rolnictwie. Obok Ranke'a został 20 września 1867 r. nominowany Wicekanclerzem Klasy Pokojowej Orderu Pour le mérite.
Dove zmarł w Berlinie i tam też, na Alten Marien-Friedhof, został pochowany obok swojej żony. W uroczystej ceremoni pogrzebowej w sali Akademii Wojennej uczestniczyli między innymi takie sławy nauki jak: Hermann Helmholtz, Theodor Mommsen, Gustav Kirchhoff, Johannes Vahlen, Heinrich von Treitschke i Adalbert Falk. Kondukt prowadził powóz cesarza Wilhelma I.
Od nazwiska Heinricha Dove'a pochodzi prawo Dove'a, mówiące o zawirowaniach wiatru, według którego ciepłe i zimne masy powietrza osiągają ruch wirowy wskutek siły odśrodkowej wywoływanej przez ruch obrotowy Ziemi. Dove zauważył też, że tropikalne cyklony obracają się w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara na półkuli południowej, a północnej – przeciwnie. Dzięki tym odkryciom Dove jest uważany za prekursora nowoczesnych badań nad cyklonami. Także jego teorie o prądach polarnych i równikowych stanowią ważne odkrycia w meteorologii. Fizyka zawdzięcza Dove'mu aparat polaryzacyjny (1835) i fotometr (1861).
Dnia 26.10.1830 Dove ożenił się z Franziską Adelaidą Luisą z domu von Etzel, córką geografa i późniejszego generała von Etzel. Ślub miał miejsce we francuskim kościele wallońskim przy Kommandantenstraße w Berlinie. Dove przeżył w małżeństwie szczęśliwie 47 lat. Pomimo licznych kontaktów posiadał naturę domatora. Przywiązany był do swoich antycznych mebli, a także do dziesięciu tysięcy książek, które skrupulatnie skatalogował w swojej domowej bibliotece. H. W. Dove miał dziesięcioro dzieci (sześcioro synów i cztery córki). Jego nazwiskiem – Dove – nazwano krater na Księżycu.
Wykorzystano następujące źródła:
W. Raszewski T. Rollauer, Legnica. Dzieje miasta, Wrocław 2004
H. Unverricht, Życiorysy legniczan i mieszkańców ziemi legnickiej 1241-1945, t. I-III, Legnica 2008,
http://pl.wikipedia.org
http://www.liegnitz.pl
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz