Otto Stern

fizyk, laureat Nagrody Nobla w 1969 r.
(*17.2.1888 r. Żory, +17.08.1969 r. Berkeley)

Otto Stern był wnukiem bogatego kupca żydowskiego, właściciela żorskiego młyna, Abrahama Sterna i synem Oskara Sterna i Eugenii (z domu Rosenthal). Miał pięcioro młodszego rodzeństwa. W roku 1892 Sternowie przeprowadzili się do Wrocławia.
Po ukończeniu szkoły podstawowej Otto Stern kontynuował naukę w Johannes-Gymnasium we Wrocławiu, a następnie podjął studia uniwersyteckie we Fryburgu, Monachium i Wrocławiu. Tytuł doktora chemii fizycznej uzyskał na Uniwersytecie Wrocławskim w roku 1912. Jego rozprawa doktorska dotyczyła ciśnienia osmotycznego dwutlenku węgla w stężonych roztworach. Miała charakter zarówno praktyczny, jak też i teoretyczny. W przyszłości ustaliła jego działalność badawczą, dzięki której sam siebie określił jako „teoretyka doświadczalnego”.
Po doktoracie, w tymże roku, przeniósł się – za Albertem Einsteinem – na Uniwersytet Karola w Pradze, a w następnym roku – na Politechnikę w Zurychu (ETH). W Szwajcarii zawarł znajomość z takimi wybitnymi fizykami, jak Ehrenfest i Laue. W tym czasie jego finansowa niezależność pozwoliła mu obrać miejsce pracy bez oglądania się na osiąganie większych korzyści materialnych. W 1913 r. otrzymał w Wyższej Szkole Technicznej w Zurychu venia legendi, czyli prawo prowadzenia własnych odczytów. Stał się tym samym tzw. Privatdozent, co uprawniało go do prowadzenia wykładów na uniwersytetach jednak bez prawa do wynagrodzenia za przeprowadzane wykłady.
W latach pierwszej wojny światowej, od sierpnia 1914 r. do zakończenia, służył w armii pruskiej jako żołnierz szeregowy w różnych jednostkach technicznych. Po klęsce Prus powrócił do Frankfurtu, gdzie nadal pracował naukowo. Habilitował się we Frankfurcie w roku 1915. Od 1919 r. współpracował z Maxem Bornem.
W roku 1921 otrzymał stanowisko profesora fizyki teoretycznej na Uniwersytecie w Rostocku. Tutaj dołączył do swego przyjaciela, Maxa Volmera. Pobyt w Rostocku pozwolił mu na poszerzenie swych horyzontów myślowych i na zawarcie nowych znajomości. Nie trwał on jednak długo. W roku 1923 objął stanowisko dyrektora w nowo powstałym Instytucie Chemii Fizycznej na Uniwersytecie w Hamburgu.
W 1922 r. Stern przeprowadził wraz z Walterem Gerlachem eksperyment zwany doświadczeniem Sterna-Gerlacha dotyczącym przestrzennej kwantyzacji spinowego momentu pędu.
Z powodu swojego częściowego pochodzenia żydowskiego po dojściu Hitlera do władzy w roku 1933 wyemigrował do USA. Do 1945 roku był profesorem na Carnegie Institute of Technology w Pittsburghu. Tam też przystąpił do budowy laboratorium molekularnego, choć ze względu na trudności gospodarcze nie był w stanie rozbudować swej pracowni do tego poziomu jaki miała pracownia w Hamburgu. Następnie już jako professor emeritus osiadł na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley. Sporadycznie utrzymywał kontakty z miejscowymi fizykami, lecz unikał już publicznych wystąpień.
Rok 1943 przyniósł Sternowi Nobla z fizyki W uznaniu jego wkładu w rozwój metody wiązki molekularnej i jego odkrycia momentu magnetycznego protonu.
18 września 1997 r. podczas sesji wyjazdowej 34. Zjazdu Fizyków Polskich została odsłonięta tablica pamiątkowa, poświęcona Ottonowi Sternowi. Tablicę odsłonili zagraniczni goście – nobliści: Herbert A. Hauptman (Nagroda Nobla z chemii 1985 r.) i Rudolf Mössbauer (Nagroda Nobla z fizyki 1961 r.), a także polski fizyk prof. dr hab. Jerzy Warczewski oraz przedstawiciele miasta Żory Zygmunt Łukaszczyk i Ryszard Ostrowski. Tablica odlana z mosiądzu według projektu Stanisława Szwarca wisi na ścianie frontowej budynku Urzędu Miasta Żory.
Do końca swego życia Otto Stern pozostał kawalerem.
Zmarł na zawał serca 17 sierpnia 1969 r. w czasie przedstawienia teatralnego i pochowany został w Berkeley.

Wykorzystano źródło:
http://pl.wikipedia.org