Gerhart J.R. Hauptmann

dramaturg, powieściopisarz
(*15.11.1862 Bad Salzbrunn, +06.06. 1946 Jelenia Góra-Jagniątków)

Ojciec Hauptmanna był zarządcą hotelu"Zur Preussischen Krone" ("Pod pruską koroną", obecnie: "Korona Piastowska") w Szczawnie-Zdroju, dzięki czemu syn już w latach młodości miał okazję poznać najróżniejsze typy ludzkie, które później pojawiały się w jego naturalistycznej twórczości. Jego brat Carl Hauptmann był także znanym niemieckim pisarzem.

Po krótkich, przerwanych studiach w zakresie rzeźbiarstwa, Hauptmann zwrócił się ku literaturze. W latach młodości odbył liczne podróże, min. do Hiszpanii, Szwajcarii i Włoch. W 1885 poślubił Marię Thienemann, córkę zamożnego kupca i osiadł w Berlinie. Małżeństwo to ustabilizowało jego sytuację finansową, pozwalając na swobodną pracę literacką. W 1891 wraz z żoną przeniósł się do Szklarskiej Poręby, małżeństwo to jednak rozpadło się, a w 1907 Hauptmann ożenił się ponownie. Od 1901 mieszkał na zmianę w Agnetendorf (obecnie: Jagniątków), Berlinie oraz na wyspie Hiddensee we wsi Kloster, gdzie został pochowany. W latach późniejszych często przebywał także we Włoszech.

Po pierwszej wojnie światowej Hauptmann dał się poznać jako zwolennik nowego ustroju republikańskiego, jednak po dojściu do władzy nazistów w 1933 nie zdobył się na zdecydowane słowa krytyki i wycofał się z życia publicznego. Jego nazwisko figurowało na Gottbegnadeten-Liste (Lista obdarzonych łaską Bożą w III Rzeszy) wśród Niezastąpionych.

Po drugiej wojnie światowej do czasu rozstrzygnięcia konferencji w Poczdamie nie było dokładnie wiadomo jaki będzie status terytorialny Dolnego Śląska. Zarówno administracja radziecka jak i polska odnosiły się do noblisty życzliwie, a on sam, wobec decyzji o przyłączeniu Dolnego Śląska do Polski, otrzymał zapewnienie o zorganizowaniu mu specjalnego pociągu, którym będzie mógł wyjechać wraz ze swoim dobytkiem i otoczeniem do Drezna lub Berlina. Pisarz zmarł jednak 6 czerwca 1946 w swoim domu w Jagniątkowie. W dwa tygodnie po tym specjalny pociąg "Hauptmann Transport", wiozący ciało Hauptmanna i jego owdowiałą żonę opuścił terytorium Polski.

Wyróżniony w 1912 literacką Nagrodą Nobla, Hauptmann należy do najwybitniejszych pisarzy niemieckich XIX i XX w. W swej twórczości często przedstawia środowiska nizin, biedę, wyzysk i niesprawiedliwość społeczną, obnaża ponadto upadek moralny mieszczańskiej klasy średniej. Jest mistrzem charakteryzacji przy pomocy subtelnych środków. W późniejszej twórczości szukał nowego stylu, wynikiem czego jest eklektyczna mieszanka środków naturalistycznych z motywami baśniowymi, np. w dramacie Zatopiony dzwon (1896).

Pisarz stał się znany dzięki dramatowi społecznemu Vor Sonnenaufgang (Przed wschodem słońca) z 1889 r. którego inscenizacja w Berlinie rozpętała ogromną burzę. Pod wpływem Ibsena napisał dramaty rodzinne: Das Friedensfest (1890) i Einsame Menschen (1891). Najgłośniejszym i najważniejszym dziełem Hauptmanna jest sztuka Die Weber (Tkacze) z 1892, opisująca powstanie tkaczy śląskich w 1844. Pierwsza redakcja tego dzieła została napisana w lokalnym dialekcie śląskim. Następnie Hauptmann wydał min. dramaty: Kollege Crampton (1892), Der Biberpelz (1893), Hanneles Himmelfahrt (1894), Florian Geyer (1895).

Hauptmann pisał również prozę – opowiadania: Der Apostel (1892), Bahnwärter Thiel (Dróżnik Thiel 1900) oraz Der Ketzer von Soana (Kacerz z Soany) z 1918, jego najlepszy utwór prozą itd.; – powieści: Der Narr in Christo Emanuel Quint (1910), Atlantis (1912) itd. Wydał ponadto epos Till Eulenspiegel (Dyl Sowizdrzał) z 1927 oraz powieść autobiograficzną Buch der Leidenschaft z 1929 r. Na podstawie utworów Hauptmanna powstało wiele filmów fabularnych – pierwszy już w 1913 (Atlantyda).

Wykorzystano następujące źródło:
http://pl.wikipedia.org